Íslenskir læknar á einkaspítalanum

Nokkrar athugasemdir vegna ummæla Kára Stefánssonar og Kristjáns Þórs Júlíussonar um vitneskju þeirra um að haft hafi verið samband við íslenska lækna um að koma til starfa á fyrirhuguðum einkaspítala.

Á þeim fundum sem áttu sér stað í vor, þegar Pedro Brugada kom til landsins, með heilbrigðisráðherra, landlækni og forsvarsmönnum hjartadeildar LSH kom það skýrt fram í máli Brugada að hann myndi ekki koma til starfa á Íslandi nema um það væri sátt. Í því fælist m.a. að hann myndi ekki taka íslenska lækna úr hinu opinbera heilbrigðiskerfi. Reyndar þvert á móti, því hann sagðist vonast til þess að geta aukið þekkingu þeirra með samstarfi. Þetta var einhliða loforð af hans hálfu og í einhverju viðtali við Henri Middeldorp talaði hann um að gert hefði verið samkomulag um þetta við heilbrigðisyfirvöld. Við þetta samkomulag virtist enginn kannast. Þetta var kannski óheppilega orðað af Henri þar sem samkomulag felur í sér að tveir eða fleiri aðilar semji um eitthvað. Hið rétta er samt það að Pedro Brugada leit á þetta sem einhliða skuldbindingu af sinni hálfu sem honum er að sjálfsögðu frjálst að taka á sig og þarf ekki samkomulag til.

Á þessum sömu fundum kom fram að Brugada hefði áhuga á því að miðla af sinni þekkingu til íslenskra lækna. Það væri hægt að gera hvort heldur sem væri inni á Landspítalanum sjálfum eða á hans einkaspítala. Í því samhengi var á það bent að margir læknar Landspítalans vinna þar í hlutastarfi og sinna síðan sínum einkapraxís annað hvort á sínum eigin stofum eða með því að fara í vinnuferðir á erlenda spítala. Ef Brugada kæmi hins vegar hingað til lands með sína starfsemi þá mætti vel sjá fyrir sér að íslenskir læknar myndu stunda sinn einkapraxís á spítala hans og fá þar viðbótar þjálfun sem síðan myndi gagnast íslenskum sjúklingum þegar þessir sömu læknar sinntu sínum störfum í opinbera kerfinu.

Þessar hugmyndir voru viðraðar við íslenska lækna þegar í þessari heimsókn og voru á engan hátt eitthvað sem leynt átti að fara. Skömmu eftir heimsókn Brugada til Íslands átti hann um klukkustundar langt símtal við Kára Stefánsson þar sem hann ræddi hugmyndir sínar í víðu samhengi. Það kemur því alls ekki á óvart þótt Kári upplýsi um að hann hafi búið yfir þessari vitneskju.

Að auki er það ekkert launungarmál að það er fagnaðarefni ef einhverjir íslenskir læknar sem starfa erlendis sjá tækifæri til þess að flytja heim, vegna einkaspítalans, og hefja störf á honum. Heimkomnir eru meiri líkur á því að þeir verði tilbúnir til að létta undir á LSH og taka að sér þar hlutastörf sem þeir myndu annars ekki hafa gert.

Það er síðan önnur umræða hvort verið geti að komi til starfa á Íslandi nýr einkaspítali hvort það geti hvatt unga fólkið okkar til að fara í meira mæli en nú er í heilbrigðistengt nám? Jafnvel þannig að mengi útskrifaðs starfsfólks í heilbrigðisgreinum verði meira fyrir íslenska heilbrigðiskerfið og einkaspítala samanlagt en það hefði annars verið fyrir eingöngu íslenska heilbrigðiskerfið?

Þetta voru röksemdir sem notaðar voru árin 2009-2011. Því miður varð ekki af þeim áformum enda hefur nákvæmlega ekkert breyst í mönnunarvandanum síðan þá. Nema ef vera skyldi til hins verra. Mér sýnist því að það væri kannski ráð að reyna að ræða um alvöru lausnir á þessu sviði og taka nýjum hugmyndum með öðrum hætti en grjótkasti. Það er auðvitað sjálfsagt að ræða bæði kosti og galla á nýjum hugmyndum en það er allt í lagi að gera það án þess að fá andarteppu.

Mönnunarvandinn hefur verið vandamál til margra ára og ég get ekki séð að gripið hafi verið til annarra ráða en að tala um það ár eftir ár án nokkurra aðgerða. Á meðan bitnar það bæði á sjúklingum og starfsfólki.

Ég hef ágæta reynslu af þessu sjálfur. Ég fór í gegnum lyfjameðferð vegna krabbameins sumarið 2006 og fylgdi eiginkonu minni heitinni í gegnum krabbameinsmeðferðir sumrin 2013 og 2014. Ástandið var ekkert sérlega gott árið 2006 en það var ennþá verra árin 2013 og 2014. Ég finn svo sannarlega til með þeim sem þurfa að leita til kerfisins 2016. Ég segi kerfisins því ef ekki væri fyrir okkar frábæra starfsfólk væri ástandið beinlínis skelfilegt.

Það væri forvitnilegt ef heilbrigðisyfirvöld myndu taka saman lista yfir hversu margir heilbrigðismenntaðir starfsmenn vinna ekki lengur í faginu? Einhver gárunginn nefndi í mín eyru að sennilega væru flugfreyjur ein best heilbrigðismenntaða starfsstéttin utan heilbrigðiskerfisins. Athyglisvert ef satt er.

Þegar ég stóð frammi fyrir því að velja mér grein í háskóla langaði mig mest til að læra líffræði. Þar sem mér fannst þá að atvinnumöguleikar mínir yrðu frekar takmarkaðir ákvað ég að velja annað fag og sit því uppi með lögfræðimenntun.

Það má því eiginlega segja að Kári Stefánsson og Decode hafi komið of seint inn í mitt líf.

Gunnar Ármannsson stjórnarmaður í MCPB ehf.

Af hverju ættu erlendir sjúklingar að vilja koma til Íslands?

Í umræðunni síðustu daga hafa margir spurt þeirrar spurningar af hverju erlendir sjúklingar ættu að vilja koma til Íslands til aðhlynningar á einkaspítala. Virðast margir þeirrar skoðunar að Íslendingar og Ísland hafi lítið að bjóða í þeim efnum. Það þarf hins vegar ekki mikla rannsókn á veraldarvefnum eða mikla umhugsun til að finna ýmislegt Íslandi í hag sem gæti gert landið að eftirsóknarverðum stað til að leita sér læknisþjónustu.

Á árunum 2009 – 2012 voru nokkur verkefni í gangi þar sem verið var að reyna að stofna fyrirtæki í heilbrigðistúrisma. Það lá alltaf fyrir að brekkan væri brött og að endingu náði ekkert þessara verkefna að raungerast. En eftir sat umtalsverð reynsla og þekking á þessu sviði sem vonandi á eftir að skila okkur nokkrum nýjum tækifærum í náinni framtíð. Á þessum árum var það kynnt rækilega hvað það væri sem gæti gert Ísland að fýsilegum kosti fyrir heilbrigðistúrisma. Miðað við umræðu dagsins í dag virðist fáir muna eftir umræðunni á þessum árum og því sjálfsagt að rifja það upp sem þá þóttu vera kostir Íslands og jafnframt velta því fyrir sér hvort eitthvað hafi breyst:

1. Almennt viðskiptaumhverfi þótti vera Íslandi í hag og það þrátt fyrir þau vandamál sem hrunið skapaði.

a. Nú erum við væntanlega í náinni framtíð að sjá fram á það að fjármagnshöftum verði aflétt. Jafnframt virðist almennt viðskiptaumhverfi á Íslandi nú vera að mörgu leyti heilbrigðara en í mörgum öðrum löndum Evrópu.

2. Gæði heilbrigðiskerfisins þóttu vera góð. Á árunum 2009-2012 var Ísland t.d. í 3. sæti á svo kölluðum Euro Health Index mælikvarða. Það skipti máli vegna þess að kannanir hafa sýnt að sjúklingar sem ætla sér að fara yfir landamæri til að leita sér læknishjálpar kynna sér iðulega hvernig heilbrigðiskerfi viðkomandi lands er – jafnvel þótt verið sé að sækja þjónustu á einkaspítala.

a. Á þessum mælikvarða erum við verr stödd í dag þar sem nú hefur Íslandi færst niður í 8. sæti listans. Það telst þó engu að síður gott að vera á topp 10 listanum þannig að ennþá er þessi mælikvarði í ágætu lagi.

3. Uppbygging og skipulag heilbrigðiskerfisins á Íslandi taldist almennt vera gott í samanburði við önnur Evrópu lönd. Aðgengi sjúklinga almennt gott þótt það mætti bæta.

a. Til stendur í dag að opna tvær nýjar einkareknar heilsugæslustöðvar sem eykur fjölbreytni kerfisins. Í Hollandi, sem hefur verið nr. 1 á Euro Health Index mælikvarðanum til fjölda margra ára, er fjölbreytnin í veitingu þjónustunnar meiri en gengur og gerist í nágrannalöndunum. Er það talin ein af skýringum á hinum góða árangri í Hollandi.

4. Á árunum 2009-2012 þótti einn af styrkleikum Íslands felast í því hversu mjög ferðamannaiðnaðurinn væri að vaxa. Spáð var mikilli aukningu sem myndi gera Ísland ennþá eftirsóknarverðara. Það er þekkt í heilbrigðistúrismanum að oftast ferðast sjúklingar með einn eða fleiri fjölskyldumeðlimi með sér. Því skiptir máli fyrir þá hvar áfangastaðarinn er með tilliti til þeirra möguleika sem felast í almennum túrisma.

a. Á árinu 2016 hafa allar fyrri spár um fjölgun ferðamanna staðist og vel það. Spár til framtíðar gera ráð fyrir stöðugri aukningu ferðamanna.

5. Tæknivæðing Íslands og tengingar við umheiminn í víðu samhengi þóttu vera góður kostur.

a. Stöðug aukning flugferða til og frá landinu.

6. Lega landsins mitt á milli Evrópu og USA. Þetta þótti kostur því þá væri hægt að reyna að hasla sér völl í báðum heimsálfum.

a. Lega landsins hefur að sjálfsögðu ekki breyst en þó má segja að Ísland hafi færst nær Evrópu nú en var á árum áður. Ástæðan er sú að nú er búið að samþykkja tilskipun um heilbrigðisþjónustu yfir landamæri í Evrópu. Nú geta sjúklingar innan Evrópu að ákveðnum skilyrðum uppfylltum, farið til annars Evrópuríkis og fengið þar læknisþjónustu sem heimaríkið greiðir upp að sama marki og greitt hefði verið í heimaríkinu. Þessi staðreynd opnar nýjar dyr fyrir sjúklinga í Evrópu.

7. Verðlag á læknisþjónustu í Evrópu var almennt lægra en í USA og því var talið fýsilegt að reyna að fá sjúklinga frá USA inn í hið evrópska umhverfi þar sem þjónustan væri á pari við þjónustuna í USA en gegn lægra verði. a. Þetta hefur ekki breyst árið 2016.

8. Heilnæmt umhverfi á Íslandi. Hreint vatn, hreint loft, umhverfisvitund. Ekki of heitt á sumrin og ekki of kalt á veturna, amk á suðvesturhorninu. Víða þar sem heilsutúrismi er stundaður er mjög heitt yfir sumarmánuðina og suma daga nánast ólíft úti. Það er umhverfi sem ekki telst gott til að jafna sig eftir læknisinngrip. Í fyrri hugmynd að spítala í Mosfellsbæ var gert ráð fyrir sérstöku glerhýsi sem myndi tengja hótelið og spítalann. Var hugsunin sú að þarna yrðir einhvers konar vetrargarður með gróðri, vatni og bekkjum og sumarhita allt árið.

a. Þetta hefur ekki breyst árið 2016.

9. Öryggi. Ísland taldist eitt öruggasta land í heimi og það var talið skipta máli.

a. Þetta hefur breyst árið 2016. Í samanburði við flest önnur lönd Evrópu er Ísland árið 2016 en öruggara í samanburði við önnur Evrópulönd en var á árunum 2009 – 2016.

Framangreindir þættir eru allir taldir gera Ísland að góðum kosti til að setja á fót einkaspítala á Íslandi og miður ef einhverjir eru með sérstaka minnimáttarkennd gagnvart landinu í þessu samhengi.

 

Sumir hafa bent á að fá dæmi séu um það að tekist hafi að reisa einkaspítala sem ætla sér eingöngu að byggja á erlendum sjúklingum.

Þótt það sé rétt að einkaspítalinn í Mosfellsbæ ætli að byggja sína starfsemi á erlendum sjúklingum er þó að finna í þeirri viðskiptahugmynd nýja útfærslu sem aðstandendur verkefnisins telja að geti gert gæfumunninn.

Læknirinn sem kemur til með að stýra starfseminni, Dr. Pedro Brugada, er alþjóðlega þekktur og hefur dregið til sín sjúklinga frá allri Evrópu. Undir hans stýringu eru nú reknir þrír einkaspítalar í Evrópu. Þeir anna ekki eftirspurn og eru biðlistar eftir þjónustunni. Það er ætlun hans að bjóða sjúklingum upp á styttri biðtíma með því að nýta sér þjónustuna á Íslandi. Það verður gert í samvinnu við Evrópsk tryggingarfélög. Með því má segja að læknirinn útvegi sjálfur spítalanum tiltekinn fjölda verkefna. Það er trú aðstandenda verkefnisins að þessi sjúklingafjöldi verði nægur til að byggja á og komi í staðinn fyrir heimamarkaðinn sem flestir spítalar sem stunda erlenda sjúklinga hafa aðgang að.

Þessu til viðbótar stendur til að leita nýrra viðskiptavina í Evrópu á grundvelli þess frelsis sem sjúklingar hafa fengið til að leita sér lækninga í Evrópu þvert á landamæri. Og að sjálfsögðu stendur einnig til að leita viðskiptavina í USA.

Væntanlega munu einhverjir spyrja hvað gerist ef ekki tekst að fá nægjanlega marga sjúklinga erlendis frá. Verður þá reynt að sækjast eftir íslenskum sjúklingum? Svarið við þeirri spurning er neikvætt enda er það alltaf í höndum yfirvalda að skilgreina það hvar þau vilja kaupa sína þjónustu.

Að lokum má nefna í framangreindu samhengi að íslenski markaðurinn er það smár að þótt yfirvöld myndu vilja kaupa þjónustu af spítalanum myndi það gera lítið fyrir spítalann í þeim skilningi hvort hann fái nægilega marga sjúklinga eða ekki til að bera sig. Má sem dæmi nefna að af einni tiltekinni sérhæfðri hjartaaðgerð gerir LSH 75-100 aðgerðir á ári meðan Brugada og teymi hans gera 1.800 sambærilegar aðgerðir á ári.

 

Gunnar Ármannsson

stjórnarmaður í MCPB ehf.