Bananalýðræði í boði meirihluta Félagsdóms

Fyrir dómsuppkvaðningu Félagsdóms var ég sannfærður um að dómurinn myndi dæma á þann veg að boðað verkfall Eflingar væri ólögmætt. Ástæðan var ekki sú að ég sem löglærður hefði greint lagaumhverfið og komist þannig að niðurstöðunni. Mér fannst einfaldlega augljóst að með því að beita rökhugsun, þá væri útilokað annað en að fá þá niðurstöðu að á Íslandi gilti sú regla að sá sem kemur í veg fyrir að lögbundin fyrirmæli nái fram að ganga hagnist á því. Ég taldi einfaldlega víst að íslenskt regluverk væri með þeim hætti að slík staða gæti ekki komið upp–amk ekki ef leitað væri úrlausnar þar til bærra aðila.

Það verður því að segjast eins og er að það kom mér verulega á óvart að einn löglærður dómari, hvað þá þrír, skyldu komast að niðurstöðu í málinu sem leiðir af sér að sá sem ekki fer að lögum kemst upp með það, en sá sem fer að lögum verði að leita réttar síns.

Ég hef núna, til að reyna að skilja málið, sett upp lögfræðigleraugun og lesið bæði meirihlutaákvæðið og minnihlutaákvæðið. Minnihlutaákvæðið er vel rökstutt og þar er beitt lögfræðilegri aðferðafræði til að komast að rökréttri niðurstöðu.

Í 111. málsgrein í dómi Félagsdóms er að finna afar sérkennilega rökleiðslu meirihlutans, þar sem komist er að þeirri niðurstöðu að hið boðaða verkfall, sem ekki fari í bága við fyrirmæli laga, komi til framkvæmda. Þarna er að finna það skemmtilega orðalag að stefndi hafi ekki ljáð atbeina sinn til að miðlunartillaga ríkissáttasemjara fái þann framgang sem lög mæla fyrir um. Með öðrum orðum stefndi er að brjóta lögin með framgöngu sinni. Næsta setning er í raun algjört gullkorn því meirihlutinn orðar það svo ekki verði betur séð en að ríkissáttasemjari hafi leitað þeirra leiða sem lög bjóða til að tryggja að atkvæðagreiðslan fari fram, með innsetningarbeiðni í skrá yfir félagsmenn stefnda. Sem sagt, ríkissáttasemjara ber að fara að lögum til að reyna að fá því framfylgt að miðlunartillaga hans fái þann framgang sem lög mæla fyrir um. Sá brotlegi, stefndi í þessu tilviki, þarf hins vegar ekkert að aðhafast heldur getur hann haldið áfram að fylgja meintum lagabókstaf um hvernig skuli boða til og framkvæma verkföll án þess í nokkru að taka tillit til þess að fram sé komin miðlunartillaga sem á að hafa tiltekinn framgang sem hin sömu lög mæla fyrir um hvernig eigi að vera. Þannig að sá sem fer að lögum er lentur einhvers staðar að fjallabaki á meðan sá sem brýtur lögin heldur áfram sinni ferð á breiðgötu réttlætisins–eða þannig. Að lokum klykkir meirihlutinn út í þessari málsgrein með því að fullyrða að hið löglega boðaða verkfall fari ekki í bága við fyrirmæli laga, þar með talið 14. gr. laganna um stéttarfélög og vinnudeilur. Það er beinlínis röng niðurstaða eins og minnihlutinn bendir réttilega á.

Eins og minnihlutinn bendir á þá eru skilyrði í nefndri 14. gr. sem fara þarf eftir til að verkfall teljist heimilt. Það er ekki flókið því fara þarf að skilyrðum og takmörkunum sem sett eru í lögum. Í 27. gr. laganna er kveðið á um að þegar miðlunartillaga er komin fram þá skuli leggja hana fram til samþykkis eða synjunar. Það segir ekki í greininni að það megi gera hvorugt. Eða að það megi láta það vera að ljá atbeina sinn – eins og meirihlutinn virðist telja að sé mögulegt. Löggjafinn hefur tekið af allan vafa að þegar fram er komin miðlunartillaga þá skal kjósa um hana og fá niðurstöðu. Segir þannig í 2. mgr. 29. gr. laganna að miðlunartillaga skuli borin undir atkvæði og henni svarað játandi eða neitandi. Þetta er lögbundin skylda að gera og felur í sér að þeir sem þurfa að koma að framkvæmdinni verða að ljá atbeina sinn til þess. Að fenginni niðurstöðu er þá annað hvort komin á friðarskylda og kjarasamningur eða ekki. Ef ekki þá getur viðkomandi stéttarfélag haldið áfram verkfallsundirbúningi sínum ef það svo kýs.

Hvað varðar mögulegan ágreining um embættistakmörk ríkissáttasemjara þá leysir minnihlutinn það mál með því einfaldlega að vísa til viðeigandi ákvæðis í stjórnarskrá og hvernig skuli leysa slíkan ágreining. Og klykkir út með því að benda á að skv. ákvæðinu beri að hlýða yfirvaldsboði í bráð. Með öðrum orðum það er bundið í stjórnarskrá að hlíta skuli fyrirmælum stjórnavalda þar til um þau hefur verið fjallað af dómstól og breytt eftir atvikum.

Það er ekki í boði að neita að hlýða úrskurðum, dómum, ákvörðunum eða fyrirmælum opinberra aðila jafnvel þótt unnt sé að leita endurskoðunar fyrir dómstólum eða æðri dómstól eftir atvikum. Sé slík háttsemi látin viðgangast er það viðurkenning á bananalýðræði.

Athugasemdir

[Guðmundur Ásgeirsson, 8.2.2023 kl. 23:11]

Þú (og að að því er virðist dómararnir sem stóðu að minnihlutaálitinu) eruð að blanda saman tveimur ólíkum málum fyrir tveimur ólíkum dómstólum sem eru hvorugur æðri hinum.